Programy PFRON w 2005 r.
12 lat wyrównywania szans osób niepełnosprawnych
Aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych to główny cel, jakiemu służyć mają środki PFRON - Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pochodzą one od pracodawców, którzy takich osób nie zatrudniają, i dlatego powinny być wykorzystywane wyłącznie do zapewniania pracy poszkodowanym przez los i na pomoc dla nich w przystosowaniu się do pełnowartościowego życia w społeczeństwie. Środki te PFRON przeznacza m.in. na realizację wielu programów, które ułatwiają najtrafniejsze precyzowanie celów i adresatów pomocy. Szacuje się, że od 1993 r. do końca kończącego się roku łączne wydatki PFRON na cele ważne dla setek tysięcy osób niepełnosprawnych wyniosą 1,5 mld zł.
Pegaz 2003
Celem Pegaza 2003 jest likwidacja barier i ułatwienie niepełnosprawnym swobodnego poruszania się, przemieszczania i komunikowania. Ma to sprzyjać ich lepszemu funkcjonowaniu w społeczeństwie, pozyskiwaniu pracy i osiąganiu samodzielności życiowej. PFRON przeznaczył w 2005 r. na jego realizację ponad 65 mln zł.
Program składa się z trzech części (modułów) adresowanych do różnych grup.
I. Pierwsza przewiduje dofinansowanie następujących celów:
• oprzyrządowania ułatwiającego prowadzenie samochodu osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Skorzystać z niego mogą posiadające prawo jazdy osoby niesprawne ruchowo, które pracują zarobkowo, uczą się lub są zarejestrowane jako poszukujące pracy. Dofinansowanie wynosi do 5768 zł na osobę i nie wymaga wkładu własnego,
> specjalistycznego sprzętu komputerowego dla dzieci oraz osób w wieku aktywności zawodowej z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności) dotyczącym obu rąk, co oznacza brak lub znaczny niedowład obu rąk. Dofinansowanie może sięgnąć 16 480 zł, ale wymagany jest wkład własny - co najmniej 10 proc. ceny,
> sprzętu komputerowego dla niepełnosprawnych uczniów szkół ponadgimnazjalnych (w tym zawodowych), policealnych, studentów studiów magisterskich i wyższych zawodowych lub uzupełniających prowadzonych przez szkoły wyższe, słuchaczy kolegiów - w wieku do 26 lat, bez względu na rodzaj niepełnosprawności, ze znacznym lub umiarkowanym jej stopniem. Dofinansowanie wynosi do 4120 zł przy wkładzie własnym co najmniej 10 proc. ceny zakupu,
> elektrycznych wózków inwalidzkich dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności (dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności) z jednoczesną dysfunkcją rąk i nóg. Maksymalna kwota dofinansowanie wynosi 19 776 zł, a wymagany wkład własny - co najmniej 1 proc. ceny.
II. Druga część programu polega na przydzielaniu używanego i wyremontowanego sprzętu rehabilitacyjnego potrzebującym wskazanym przez samorządy i ośrodki pomocy społecznej. Są to wózki, kule, balkoniki, laski, chodziki sprowadzane bezpłatnie przez Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych Joni i Przyjaciele Polska, a remontowane przez więźniów zaangażowanych w sprawę przez Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Warszawie.
III. W ramach programu Pegaz 2003 PFRON dofinansowuje zakup pojazdów do przewozu niepełnosprawnych na warsztaty terapii zajęciowej dla fundacji, stowarzyszeń i innych podmiotów, które takie warsztaty utworzyły i prowadzą. Pomoc mogą otrzymać także dysponujący pojazdem liczącym ponad pięć lat lub potrzebujący więcej niż jednego środka lokomocji. Jej wysokość może sięgnąć 85 proc. ceny zakupu oraz kwoty 10 tys. zł na każde miejsce dla osoby niepełnosprawnej w pojeździe. Limit na miejsce w pojeździe dla osoby na wózku wynosi 11,5 tys. zł.
Student
W ramach tego programu PFRON pomaga niepełnosprawnym w zdobyciu wyższego wykształcenia. Od stycznia 2005 r. objęto nim uczestnictwo w kształceniu ustawicznym.
Program założono na lata 2002 - 2007 z myślą o ułatwieniu niepełnosprawnym rywalizacji zawodowej na otwartym rynku pracy, bowiem jedynie 4 proc. spośród nich ma wyższe wykształcenie (średnia krajowa wynosi 9 proc.). Na program w 2005 r. przeznaczono 23 mln zł.
Student adresowany jest do osób z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (lub równoważnym), które są:
- studentami studiów magisterskich, zawodowych i uzupełniających magisterskich;
- studentami studiów podyplomowych lub doktoranckich, słuchaczami kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycielskich lub języków obcych;
- uczniami szkół policealnych;
- studentami uczelni zagranicznych lub zagranicznymi stażystami w ramach programów Unii Europejskiej.
Półroczna pomoc dla jednej osoby nie może przekroczyć pięciokrotności najniższego wynagrodzenia. Wnioski składa się na formularzu w oddziałach PFRON wraz z m.in. orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, dokumentem potwierdzającym rozpoczęcie nauki, a w przypadku studiów magisterskich lub zawodowych - zaliczenie co najmniej pierwszego semestru. Jest to pomoc dla osób ze średnim dochodem na osobę w rodzinie do 120 proc. najniższego wynagrodzenia, a w przypadku osób samotnie gospodarujących - 150 proc. najniższego wynagrodzenia.
Komputer dla Homera 2003
Program pomaga osobom niewidomym i niedowidzącym w zakupie nowoczesnego - podstawowego oraz specjalistycznego - sprzętu komputerowego i elektronicznego wraz z oprzyrządowaniem i oprogramowaniem. Można z niego uzyskać środki na przeszkolenie, na zakup elektronicznego urządzenia brajlowskiego oraz urządzenia lektorskiego. Od 2003 r. - zgodnie z zasadami obowiązującymi w UE - zmieniono formę pomocy z pożyczki na dofinansowanie. W 2005 r. planuje się wydatkowanie na ten program 32 mln zł.
Mogą z niego korzystać dzieci i młodzież do lat 18 oraz pełnoletni w wieku produkcyjnym z dysfunkcją wzroku i orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym (lub równoważnym).
Dofinansowanie wymaga wkładu własnego wynoszącego przy zakupie sprzętu podstawowego co najmniej 5 proc. ceny, przy zakupie sprzętu specjalistycznego i oprogramowania oraz sprzętu brajlowskiego - 2 proc., a przy urządzeniach lektorskich - 7 proc. Na szkolenie osoba niedowidząca może uzyskać 1,5 tys. zł, niewidoma - 1,9 tys. zł, a głuchoniewidoma - 11,3 tys. zł.
Wyrównywanie różnic między regionami
Celem strategicznym wskazanym w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2001 - 2006 jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Priorytetowymi kierunkami interwencji państwa są między innymi: Rozwój zasobów ludzkich oraz Wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją.
Cele, które powinny być osiągnięte w wyniku realizacji programu, mieszczą się w przywołanym wyżej celu strategicznym, a działania podjęte w ramach realizacji programu zgodne są z priorytetowymi kierunkami interwencji. Zgodnie z polityką regionalną państwa środki stanowiące budżet programu w największym zakresie kierowane są do podregionów słabo rozwiniętych gospodarczo i społecznie, a w szczególności do podregionów o gwałtownie pogarszającej się sytuacji na rynku pracy oraz do podregionów pozbawionych infrastruktury służącej rehabilitacji osób niepełnosprawnych. W ramach programu Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych może (poza algorytmem) przekazywać środki realizatorom programu - jednostkom samorządu powiatowego przy czym największe wsparcie kierować do powiatów o najwyższej stopie bezrobocia leżących w podregionach zagrożonych marginalizacją lub do samorządu wojewódzkiego, na którego terenie takie podregiony będą się znajdowały. Środki te będą wykorzystywane na działania wyrównujące różnice między regionami w obszarze zatrudnienia i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, w tym na wyposażenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, wyposażenie obiektów służących rehabilitacji osób niepełnosprawnych w sprzęt rehabilitacyjny, likwidację barier w placówkach edukacyjnych w zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym poruszania się i komunikowania oraz likwidację barier transportowych.
Konstrukcja programu jest zgodna z zasadami tworzenia programów strukturalnych Unii Europejskiej, tj. programowania, dodatkowości, partnerstwa, współfinansowania oraz koncentracji środków.
Program przewiduje stosowanie zasady zwiększonej koncentracji środków w wybranych regionach i zadaniach, tak aby finansowane działania możliwie szybko przyniosły zakładane efekty. W programie przewidziana jest możliwość ustalania terminów wdrażania realizacji poszczególnych działań w zależności od możliwości finansowych PFRON i potrzeb występujących w poszczególnych dziadzinach.
Realizacja programu będzie szczegółowo monitorowana i podlegać będzie ewaluacji.
PFRON udziela pomocy samorządom terytorialnym w wyrównywaniu różnic między regionami - szczególnie na terenach ze stopą bezrobocia wyższą niż 110 proc. średniej krajowej. W 2004 r. przeznaczył na to 77 mln zł, a w 2005 r. - 100 mln zł.
Pomoc PFRON kierowana jest do pięciu obszarów:
> Na wyposażenie w sprzęt rehabilitacyjny dla fundacji i stowarzyszeń prowadzących działalność rehabilitacyjną osób niepełnosprawnych, jednostek samorządu oraz państwowych uczelni medycznych. Dotacja nie może przekroczyć 50 proc. kosztów realizacji projektu i 5 tys. zł na jedną osobę rehabilitowaną.
> Na likwidowanie barier architektonicznych i komunikacyjnych w zakładach opieki zdrowotnej i placówkach edukacyjnych oraz wychowawczych - do 50 proc. kosztów i nie więcej niż 150 tys. zł.
> Na wyposażenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych u pracodawców z chronionego i otwartego rynku pracy - do 23 tys. zł na jedno stanowisko.
> Na zakup pojazdów do przewozu rehabilitowanych osób niepełnosprawnych dla fundacji, stowarzyszeń, organizacji, gmin i powiatów - nie więcej niż 75 proc. kosztu zakupu i 90 proc. kosztów przystosowania pojazdu do potrzeb osób niepełnosprawnych.
> Na utworzenie warsztatów terapii zajęciowej w powiatach nieposiadających takiej placówki - do 70 proc. kosztów.
Ograniczanie skutków niepełnosprawności
Program zakłada dofinansowanie ze środków PFRON działań zmierzających do szybkiego powrotu osób niepełnosprawnych do aktywności zawodowej oraz przyspieszenie procesu adaptacyjnego. Obejmie proces orzekania o niepełnosprawności dla celów rentowych i pozarentowych. Jego efektem ma być obniżenie kosztów społecznej rehabilitacji oraz aktywizacji społecznej i zawodowej oraz należyte gospodarowanie środkami publicznymi.
Promocja integracji osób niepełnosprawnych
W Polsce żyje prawie 5,5 mln osób niepełnosprawnych, co stanowi 14,3 proc. ludności kraju. Oznacza to, że co siódma osoba jest niepełnosprawna lub za taką się uważa. W porównaniu z 1988 r. liczba ta wzrosła o 1,7 mln osób. Integracja i aktywizacja tej dużej części społeczeństwa jest problemem, którego rozwiązanie warunkuje dalszy rozwój gospodarczy i społeczny kraju. Program propaguje problematykę osób niepełnosprawnych i pomaga im w integracji społecznej. W jego ramach PFRON dofinansowuje działania wspierające przemiany świadomości społeczeństwa w kwestii praw niepełnosprawnych, wspiera proces ich przystosowania oraz organizacji działających na ich rzecz do warunków wynikających z wejścia Polski do UE. Dotuje widowiska artystyczne, kampanie medialne, akcje promocyjne, konferencje i seminaria, konkursy, wystawy i ekspozycje, szkolenia, wydawnictwa dotyczące problematyki osób niepełnosprawnych. Na ten cel w 2005 r. przeznaczono 6 mln zł.
Partner
Od 2000 roku w ramach programu Partner, Fundusz wspiera działalność statutową na rzecz osób niepełnosprawnych około 300 organizacji pozarządowych, które obejmują swoją pomocą ponad 700 tys. osób niepełnosprawnych. Łączne wydatki na ten cel przekroczą w 2005 roku 215,2 mln zł.
Znaczna część organizacji pozarządowych od wielu lat podejmuje i realizuje działania zmierzające do jak najlepszego zaspokojenia potrzeb osób niepełnosprawnych. Zakres realizowanych przez te organizacje zadań obejmuje rehabilitację zawodową, leczniczą i społeczną osób niepełnosprawnych. Stały kontakt z osobami niepełnosprawnymi pozwala organizacjom pozarządowym dostosowywać swoje działania do specyfiki regionu i środowiska oraz do wciąż zmieniających się potrzeb osób niepełnosprawnych, zwłaszcza w obszarach, w których działania administracji rządowej lub samorządu terytorialnego są niewystarczające.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, doceniając rolę, jaką spełniają organizacje pozarządowe w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych i uznając te organizacje za ważnego partnera w realizacji zadań określonych w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz. 776, z późn. zm.), systematycznie wspiera finansowo ich działalność.
Program Partner 2006 - wsparcie projektów realizowanych na rzecz osób niepełnosprawnych przez organizacje pozarządowe" stanowi kontynuację, realizowanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w latach 2000 - 2005, programu Partner- wspieranie zadań realizowanych przez organizacje działające na rzecz osób niepełnosprawnych.
Oprac. Jolanta Kroner
http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/dodatek1_051020/dodatek1_a_7.html
